CẦU VỒNG HÚT NƯỚC

Từ ngày xửa ngày xưa lâu lắm, có một người con trai tên là Ting. Ting sống đời mồ côi, mẹ đã chết, cha cũng không còn. Nó sống một mình trong một căn nhà rách nát, mái nhìn thấy trời, giường sạp thủng ổ gà, cơm canh ăn không đủ no. Hàng ngày, Ting đi vào rừng, ra suối để kiếm củ mài, kiếm bắt cá để ăn sống cho qua ngày.

Có một ngày nó đi kiếm củ rừng và hái rau rừng. Nó đi đến bờ một dòng suối thì thấy có hai con ếch to từ trên bờ nhảy xuống nước. Ting dừng chân, nó cởi khố rách bỏ trên bờ suối để xuống suối mò ếch. Nó lội xuống nước sâu mò tìm bắt con ếch. Mò tìm thật lâu Ting mới tìm bắt được một con ếch. Ting lên bờ, cột con ếch vào đuôi khố rách rồi bỏ trên bụi cây xong lại tiếp tục xuống nước để tìm bắt nốt con ếch kia. Đang lúc Ting mò tìm ếch thì có con ó sà xuống mổ con ếch Ting vừa bắt được để trên bờ. Con ó mang con ếch bay lên trời cao, chiếc khố rách của Ting bay dính với con ếch. Ting không còn có khố để quấn nữa. Miếng vải rách để quấn làm khố cũng không có nữa.

Ting bị mất khố phải ở truồng, nếu có về bon cũng không có khố để quấn. Tủi thân, Ting ngồi trong bụi, hai tay ôm đầu, miệng nức nở khóc. Ting ngồi đó khóc từ lúc trưa cho đến khi mặt trời sắp lặn. Đang khóc, bỗng Ting nghe thấy phía sau lưng có tiếng người đi lại. Ting ngoảnh đầu lại nhìn thì thấy một ông già, tay bên trái tựa trên đầu gối, tay bên phải cầm cây gậy. Ông già chống cây gậy bước đi run rẩy, chân trái đá chân phải bước trên đường lệch qua trên cỏ. Ông già chẳng có khăn choàng trùm người, áo mặc cũng không, chỉ có một vòng khố rách quần đùi thôi. Ông cụ già đến bên Ting hỏi:

– Tại sao cháu ngồi khóc ở đây, cháu từ bon nào đến. Cháu đi đến đây để làm gì?

Ting đáp lại:

– Ông ơi, cháu cùng bạn với ông Djũt, với ông Ndơi ông ạ. Cháu sống đời mồ côi ông ơi, mẹ cháu đã chết, cha cháu cũng không còn, nhà ở rách nát. Nhà cháu dột nát, mái nhìn thấy trời, giường nằm thủng ổ gà. Cháu cơm ăn không có, canh ăn cũng không, khăn rách che thân cũng không có, tấm áo rách che thân cũng không. Ngày hôm nay cháu đi kiếm củ rừng. Cháu đi đến đây thì thấy có hai con ếch nhảy xuống nước. Cháu cởi khố để trên bờ này để xuống nước mò bắt con ếch. Cháu mò bắt được một con ếch rồi lên bờ cột con ếch vào đuối khố rách của cháu. Cột ếch xong cháu lại xuống nước mò tiếp con ếch kia. Trong lúc cháu mò tìm bắt con ếch dưới nước thì có một con chim ó to đáp xuống mổ con ếch bay lên trời cao, kéo luôn khố của cháu đi theo. Bây giờ cháu không còn một miếng vải rách để quấn làm khổ nữa. Bon ông ở đâu?

Ông già đáp:

– Ông nghèo đói cũng như cháu thôi. Ông không có bon đầu cháu ạ, như cháu thôi, cơm ăn cũng không có, canh ăn cũng không, khăn choàng che thân cũng không, áo mặc che thân cũng chẳng có cháu ơi. Ông chỉ có một vòng khố rách này thôi cháu ạ.

Ông già nói tiếp:

– Thôi, cháu đừng khóc nữa, ông cháu ta cùng chung cảnh nghèo, cháu còn trẻ tuổi. Ông đã già rồi không phải lo nhiều, sống ngày nào hay ngày đó.

Ông già cởi khố đưa cho Ting nói:

– Đây cháu, chiếc khố này ông cho cháu, cháu còn trẻ, cháu đi tìm đến ông Trời cháu nhé, cháu hãy hỏi ông Trời: Tại sao ông Trời ác cho ông cháu ta cảnh nghèo này?

Ting chưa kịp nhận chiếc khố rách, Ting đang định hỏi: “Nhà ông Trời ở đâu?” Chưa kịp mở miệng hỏi, tự nhiên ông già đã biến mất rồi. Ting nhìn tìm bên trái không thấy, nhìn tìm bên phải không thấy, nhìn tìm phía trước không thấy, nhìn tìm phía sau không thấy. Ting không còn ai để hỏi bon ông Trời nữa. Ting lấy khố rách của ông già cho quấn vào mình. Ting nhìn lên thấy trời cao vút, có cánh đâu mà bay lên đến trời. Ting nhìn bên trái chân trời xa lắc, nhìn bên phải chân trời xa lắc, nhìn đằng trước chân trời xa lắc, nhìn đằng sau chân trời xa lắc. Ting nhìn phía mặt trời mọc suy nghĩ một mình:

– Chắc ở đó là cửa nhà ông Trời, mình đi thử xem.

Ting theo ý nghĩ của mình đi về hướng mặt trời mọc. Ting đi thẳng, băng rừng, băng núi, đi mệt ngồi nghỉ, hết mệt lại tiếp tục đi. Ting đi tiếp qua rừng sâu, rừng già, qua sình lầy, qua rừng lồ ô. Ting gặp đọt biặp hái ăn đỡ, gặp mụt măng bẻ lột vỏ ăn sống đỡ đói, gặp đọt mây tước ăn tươi, gặp mây đắng ăn đỡ đói. Ting đi mãi gặp nước rộng chặn đường. Ting không biết bơi, làm sao mà qua bên kia sông được để đến cửa của ông Trời? Hết đường đi rồi, Ting ngồi khóc trên bờ suối. Ting ngồi khóc từ sáng đến tối, đến sáng ngày hôm sau vẫn tiếp tục khóc. Chợt Ting nghe có tiếng người hỏi:

– Ai khóc đó?

Ting tưởng có người hỏi mình. Ting nhìn bên trái không thấy người, nhìn bên phải không thấy người, nhìn phía sau không thấy người. Ting nhìn phía trước thấy một con cá to nổi lên mặt nước. Cá to hỏi Ting:

– Tại sao lại ngồi khóc ở đây? Có người bị dòng nước cuốn phải không?

Ting đáp lời cá:

– Không có người bị nước trôi, tôi là người nghèo đói, cơm ăn không có, canh ăn không có, nhà ở cũng không có. Tôi đi tìm đường đến hỏi ông Trời, tại sao ông Trời cho tôi nghèo đói đến mức này. Tôi đi đến đây không có đường nữa bị nước chặn đường nên tôi ngồi khóc ở đây.

Cá nói:

– Ờ, thôi đừng khóc nữa, tôi sẽ giúp người qua bên kia sông nhé, người hãy ngồi lên lưng tôi đây. Nhưng người phải hỏi ông Trời giúp tôi nhé. Tôi trước kia cũng là người, tôi thành cá đã ba đời rồi, tại sao trời chưa cho tối thành người như xưa, tại sao trời không cho tôi lên trời mà ở?

Ting hứa:

– Được, nếu đến đó tôi sẽ hỏi giúp, tôi chỉ sợ không tìm thấy nhà của ông Trời thôi. Cá cứ giúp tôi đi qua bên kia sông đi đã, tôi sẽ cố đi tìm.

Ting trèo lên lưng con cá, con cá lớn bơi qua nước. Gặp con ba ba to cũng phải tránh đường, gặp con rùa to, rùa tránh xa, gặp con rắn to, rắn tránh xa. Gặp từng đàn con cá to bơi lội, gặp từng đàn con cá nhỏ bơi lội. Đàn con cá bơi lội tung tăng trên mặt nước sông. Ting cứ ngồi yên trên lưng con cá to, đuôi con cá to bằng lá chuối kuh, lá chuối song, con cá to vẫy đuôi bơi đi. Con cá to chở Ting qua sông đến bờ bên kia. Ting bước chân lên bờ còn con cá to lại về dưới nước. Ting nhìn chân trời nơi mặt trời mọc thấy vẫn còn xa lắc xa lơ. Trong bụng không có một hạt cơm cháo. Ting nhìn phía xa xa thấy có nhà người ta. Ting ghé vào trong bon, đến của một nhà hỏi:

– Có người ở nhà không?

Từ trong nhà có một bà già ra tiếp. Bà già nói:

– Cháu cần hỏi ai vậy cháu? Cháu từ đầu đến đây?

Ting đáp:

– Cháu bon xa lắm, bon từ bên kia sông bà ơi. Cháu là một người nghèo đói, sống mồ côi, mẹ đã chết, cha cũng không còn, nhà ở cũng đã rách nát, cơm ăn không có, canh ăn cũng không, khăn choàng thân cũng không có, khố quấn bụng cũng không, cháu đi tìm ông Trời để hỏi ông Trời tại sao mà ác, tại sao bắt cháu phải làm người nghèo đói.

Bà già nói:

– Ờ, cháu đi gặp ông Trời à, cháu hỏi giúp cho bà một chuyện nhé. Bà có một cô cháu gái lớn rồi, từ khi nhỏ đến nay nó không nói. Người hỏi nó chỉ biết lắc đầu. Ting nói:

– Được, cháu sẽ hỏi giúp bà, cháu chỉ sợ không tìm thấy nhà ông Trời, bà ạ.

Bà già nói:

– Cháu vào nhà ăn cơm đã.

Ting vào nhà, bà già nấu cơm, nấu canh cho ăn. Ting ăn no bụng rồi ngủ lại ở nhà đó một tối, sáng hôm sau bà già bới một bầu cơm mang theo. Ting tiếp tục đi. Ting đi miết, không có đường thì cứ đi bằng rừng, băng núi theo hướng mặt trời mọc. Cứ đi qua rừng qua bãi khi nào mệt nó ngồi nghỉ, hết mệt tiếp tục đi, đi xa lại hút thuốc. Ting đi qua rừng non, rừng già, Ting đi qua rừng tre lồ ô, tre nứa dầy đặc. Ting đi qua bảy núi, bảy thung lũng, qua bảy ngọn núi cao, đồi dài, qua bảy con suối, bảy con khe. Ting nhìn phía trước thấy bon người ở đằng xa, đã nhìn thấy nhà cửa của họ. Từ đằng xa đã nhìn thấy nhà nhỏ, đã nhìn thấy chuồng trâu chuồng bò của bọn họ nhưng vẫn còn xa lắm. Ting tiếp tục bước đi nhanh, đi một lúc, chạy một đoạn để mau đến nơi. Ting đến nhà hỏi:

– Có người ở nhà không ?

Từ trong nhà một ông già bước ra, ông già hỏi:

– Cháu cần hỏi ai? Cháu từ đâu đến đây?

Ting đáp:

– Bon cháu ở xa lắm ông ạ. Cháu là một người mồ côi, mẹ cháu đã chết, cha cháu cũng không còn, nhà ở không có, cơm ăn cũng không, khăn choàng, áo mặc không có, cháu đi kiếm ông Trời để hỏi: Tại sao ông Trời bắt cháu cứ nghèo đói mãi như thế này.

Ông già nói:

– Ờ, sẵn dịp cháu đi gặp ông trời, cháu hỏi giúp ông với cháu nhé. Chuyện của ông thế này: Ông trồng hai cây, một cây chôm chôm và một cây xoài, trồng từ khi còn con trai choai bây giờ ông đã già rồi mà cây chôm chôm, cây xoài vẫn chưa có trái.

Ting đáp:

– Ờ, cháu sẽ hỏi giúp cho, sợ cháu không gặp ông trời thôi, nếu cháu gặp ông Trời cháu sẵn sàng hỏi giúp.

Ông già nói:

– Cháu vào nhà ăn cơm, hút thuốc đã.

Ting ghé vào nhà ông già, ông già nấu cơm, nấu canh cho ăn. Ting ăn no nê rồi Ting ngủ lại ở đó một tối. Sáng hôm sau ông già bới cho một bầu cơm mang theo. Ting tiếp tục đi. Không biết hướng cũng cứ tiếp tục đi theo hướng mặt trời mọc. Ting đi mãi, đi mãi, đến cuối chân trời thì hỏi:

– Ông Trời ơi, cháu ở xa lắm ông Trời ơi, cháu muốn gặp ông Trời để hỏi chuyện mà.

Cửa trời từ từ mở ra, không thấy người ra tiếp đón, Ting chỉ nghe tiếng nói thôi. Ông Trời nói:

– Có chuyện gì người cần hỏi, hỏi đi, nhưng người chỉ được hỏi ba chuyện thôi.

Ting hỏi một chuyện đầu:

– Tôi xin hỏi ông Trời cho biết: Trong suối gần bon tôi có một con cá to lắm, xưa kia nó là người, nó biến thành con cá lâu đến mười đời rồi, tại sao ông Trời không cho con cá đó thành người như xưa.

Ông Trời đáp lời:

– Nó đã thành con cá rồi thì không bao giờ trở thành người nữa, trong miệng con cá có một hòn ngọc quý, người bảo cá mở miệng lấy ngọc quý đó cho người.

Chuyện thứ hai Ting hỏi:

– Tôi muốn hỏi ông Trời một chuyện, ở thế gian có một ông già, ông trồng một cây xoài và một cây chôm chôm. Hai cây đó ông ta trồng từ khi ông mới trai choai, bây giờ ông đã già rồi tại sao hai cây đó vẫn chưa có trái.

Ông Trời đáp:

– Ở dưới gốc cây xoài có bạc, ở dưới gốc cây chôm chôm có vàng. Bảo ông ấy bới đảo gốc cây lấy hết bạc và vàng, chừng đó cây xoài và cây chôm chôm mới có trái.

Ting hỏi tiếp:

– Chuyện thứ ba tôi muốn hỏi ông Trời: Ở dưới đó có một bà già có một cô cháu gái, từ lúc còn nhỏ đến bây giờ vẫn không nói, nếu ai hỏi nó chỉ lắc đầu cười thôi, tại sao cô con gái ấy không chịu nói?

Ông Trời đáp lời:

– Người về đến đó chỉ cần nói: “Anh xin cưới em để làm vợ tôi!” chừng đó cô con gái sẽ đáp lời.

Ting mở mồm định hỏi đến chuyện của mình nhưng không còn thời gian, không kịp nữa, cửa trời đã đóng chắc chỉ còn thấy trời. Thế là Ting đi mệt mà chỉ hỏi giúp được chuyện của người ta nhờ thôi, chuyện của chính mình thì không kịp hỏi. Ting nghĩ đã lỡ rồi thì thôi, ta đành chịu quay về vậy. Ting đi về theo đường Ting đi hôm trước. Ting về đến bon ông già trồng cây không có trái, Ting ghé vào nhà. Thấy Ting về, ông già mừng lắm tiếp đón rất niềm nở. Ting ghé vào nhà, ông già mời uống nước, hút thuốc rồi hỏi:

Thế nào, cháu có gặp ông Trời không? Cháu có nhớ hỏi chuyện của ông không?

Ting nói:

– Cháu có gặp ông Trời nhưng cháu đã quên mất.

Ông già hỏi:

– Cháu quên điều gì?

Ting nói:

– Cháu mải hỏi chuyện của ông, còn chuyện của chính mình thì không kịp hỏi, cửa trời đã đóng. Chuyện của ông thì cháu biết rõ rồi, chuyện của cháu thì không. Cháu đi đường xa mệt lắm ông ơi.

Ông già nói:

– Nếu cháu đã biết chuyện của tôi thì nói đi.

Ting nói:

– Ồ, cháu còn mệt lắm ông ạ, cháu bị đói đã xẹp bụng rồi, ông nấu cơm cho cháu ăn đã. Ông phải làm gà, bưng rượu cúng mừng theo lời ông Trời đã dặn cháu. Ông bưng ché rượu khấn mời ông Trời, ông hứa trước ông Trời sẽ chia trái cho cháu một nửa.

Ông già nói:

– Cũng được thôi.

Ông già nấu cơm, canh chín rồi dọn cho Ting ăn. Ting ăn no cơm với canh thịt gà ngon lành. Ăn cơm xong ông già bưng ra một ché rượu, hai người cùng cầu khấn ông Trời và hứa sẽ chia quả mỗi người một phần nửa. Cầu khấn và hứa hẹn rồi ông già mời Ting uống rượu. Ông già là chủ nhà uống trước, Ting uống sau. Ông già nói:

– Cháu ơi, bây giờ cháu nói đi.

Ting nói:

– Chờ sáng ngày mai đã, kể đêm nay không được đâu, người ta nghe chuyện người ta hái hết, mình không có đâu.

Ông già nghe lời Ting tiếp tục uống vui thôi. Hai ông cháu tiếp tục uống vui đến nửa đêm rồi ngủ đến sáng. Đến khi trời sáng Ting kể:

– Ông Trời đã mách cho cháu như thế này: Cây này và cây kia có quả ở rễ dưới đất ông ạ, bây giờ ta phải đào rễ mới thấy quả ở dưới đất ông ạ.

Ông già nghe theo Ting, ông già bảo con cháu của ông đảo nhổ hết hai gốc cây ấy. Nhổ cây chôm chôm thấy một ché bạc, nhổ cây xoài thấy một ché vàng. Ông già rất mừng, theo lời đã hứa chia cho Ting một phần nửa bạc, vàng. Ting nhận lấy bạc, vàng ra về. Ông già bới cơm cho Ting ăn đường và thức ăn. Trên đường về Ting ghé vào nhà của bà già có cô cháu không nói. Bà già thấy Ting về thì rất mừng rỡ, bà ra tận cửa mời Ting vào trong nhà. Bà mời Ting uống nước, hút thuốc rồi hỏi:

– Cháu có gặp ông Trời không cháu, cháu có nhớ hỏi chuyện của bà không?

Ting đáp lời:

– Có gặp ông Trời, cháu có hỏi, nhưng cháu đã quên một chuyện.

Bà hỏi:

– Quên điều gì?

Cháu mải lo hỏi chuyện của bà, không kịp hỏi chuyện của cháu, của trời đã đóng, không hỏi được nữa. Nếu cháu nói chuyện của bà, bà phải trả công cho cháu nhé.

Bà già nói:

– Cháu cần trả công bằng thứ gì bà cũng cho cháu, miễn là cháu gái của bà nói được.

Ting nói:

– Vội gì, cho cháu ăn cơm đã.

Cô gái câm nấu cơm, nấu canh dọn cơm mời khách ăn nhưng không nói năng gì. Ăn cơm xong, Ting nói:

– Bà ơi, bà mời cháu gái của bà ngồi gần đây, bà cũng phải ngồi đây.

Bà già nghe lời Ting, bà kéo tay cháu gái của bà đến ngồi gần Ting rồi ngồi cạnh cháu. Ting nói:

– Em gái này tôi thấy rất đẹp gái, nếu ở với tôi xứng lắm. Hôm nay tôi ghé đây không giấu diếm, tôi muốn cưới em làm vợ. Nếu em ưng làm vợ tôi thì em mở miệng nhận lời đi.

Ting nói chưa dứt lời cô gái đã mở miệng nói:

– Em đã ưng làm vợ anh rồi.

Bà rất ngạc nhiên, trong lòng rất vui mừng thấy cháu gái đã biết nói. Cô cháu gái của bà đã biết nói, lại có cả cháu rể nữa. Bà già nói:

– Nếu vậy thì cũng chẳng có gì khó khăn đâu. Cháu bà có chồng thì bà càng mừng. Bà đã già, hai cháu sống với nhau, nuôi nhau nhé. Miễn là các cháu đừng bỏ nhau, sống chết có nhau đến gia, dù đói nghèo cũng không được bỏ nhau.

Bà giúp cho một con lợn, ché rượu để tổ chức lễ cưới, mời bà con trong bon ăn uống vui vẻ. Ting ở nhà vợ một tháng, hai tháng, ba tháng rồi Ting xin bà cụ dẫn vợ về quê. Ting nói:

– Cháu ở đây lâu rồi, cháu xin bà cho vợ chồng cháu về thăm quê nhà, thăm bon làng cũ, cháu ra đi đã lâu lắm rồi.

Bà nói:

– Được, cháu cứ dẫn vợ cháu về cho vợ cháu biết quê, biết anh em dòng họ. Nhưng hai cháu đi đừng bỏ bà lâu nhé, nhỡ các cháu đi lâu, bà chết các cháu không được chôn bà.

Ting nói:

– Vâng, chúng cháu đi không lâu đâu, chúng cháu không đành bỏ bà già một mình, nhưng chắc cũng phải hơi lâu vì đường từ đây đến đó xa lắm.

Hai vợ chồng chuẩn bị đồ đạc chăn, áo, gạo, cơm ăn đường. Hai vợ chồng trẻ bước chân ra về. Về đến bờ sông, Ting gọi cá:

– Cá ơi, cá giúp tôi qua bên kia sông nhé.

Một lát sau, con cá to từ dưới lòng nước nổi lên. Cá hỏi Ting:

– Chú có gặp ông trời không, chuyện tôi nhờ chú, chú có hỏi ông trời không?

Ting đáp:

– Tôi có gặp ông Trời rồi, tôi đã hỏi theo lời cá dặn rồi. Bây giờ cá giúp hai vợ chồng chúng tôi qua bờ sông bên kia đã, sang đến nơi tôi sẽ nói lại lời ông Trời về việc của cá.

Hai vợ chồng Ting cưỡi lên trên lưng con cá bơi qua bờ bên kia. Hai vợ chồng bước lên bờ, cá còn ở dưới nước, chỉ ló đầu ở trên mặt nước. Ting nói với cá:

– Trước khi tôi kể chuyện về cá, cá phải mở mồm thật to nhé.

Cá nghe lời Ting mở mồm thật to. Ting thò tay vào trong mồm cá lấy hòn ngọc trong mồm cá rồi nói với cá:

– Ông Trời nói về cá: mày được thành cá rồi không được thành người nữa, mày phải làm cá, mãi mãi chỉ ở trong nước thôi.

Cá nghe Ting nói như vậy thì buồn lắm liền lặn xuống lòng nước sâu biến mất, nó đâu có biết Ting đã lấy hòn ngọc trong mồm của mình. Ting rất vui mừng vì lấy được hòn ngọc của cá. Hai vợ chồng Ting tiếp tục lên đường trở về bon của mình. Về đến nơi thì nhà của Ting đã mục nát mất rồi. Hai vợ chồng dọn dẹp ngôi nhà rách nát để nghỉ tạm. Qua một ngày, ngày hôm sau Ting bắt đầu chặt cây, chặt tre làm nhà. Làm nhà xong Ting đan bồ, đan gũi và đan thật nhiều bồ to. Vợ Ting hỏi:

– Anh đan gùi, cót làm gì mà nhiều thế? Lúa gạo đâu có mà đổ vào?

Ting nói:

– Ta làm nhà xong rồi, đan sẵn bồ, cót để đấy, sau này ta làm rẫy sẽ có nhiều lúa chất vào.

Đến tối, hai vợ chồng ăn cơm tối xong rồi đi ngủ. Khi vợ đã yên giấc, Ting lén dậy bỏ hòn ngọc cá vào bồ, tự nhiên gạo đầy bồ, bỏ hòn ngọc cá vào cót, tự nhiên gạo đầy cót, bỏ hòn ngọc cá vào kho, tự nhiên lúa đầy kho. Xong việc Ting lại vào ngủ. Sáng thức dậy, tự nhiên thấy có lúa gạo đầy gùi, đầy bồ, đầy kho, vợ Ting thấy lạ mới hỏi chồng:

– Lúa gạo ở đâu ra nhiều thế?

Ting đáp:

– Anh không biết, chắc thấy mình nghèo đói nên ông Trời giúp. Ông Trời đã giúp thì mình cứ ăn thôi.

Bon bên trái, bên phải, bon bên trên, bên dưới, bon xa, bon gần cũng đang lúc thiếu đói. Người ta nghe tin có gạo, có lúa nhiều liền kéo nhau đến xin, đến đổi hàng ngày. Buổi sáng hàng trăm người, buổi chiều hàng vạn người. Đoàn người này về thì đoàn khác lại đến. Nhà của Ting lúc nào khách cũng đầy nhà, không còn chỗ nào trống cho con trẻ nằm, con voi năm hắt bước chân không qua. Người ta xin gạo, xin lúa của Ting, người thì đổi bằng lợn, người thì đổi bằng gà, người thì đổi bằng bò, người thì đổi bằng trâu. Ting trở thành người giàu có bất ngờ. Ting có lợn đầy chuồng to, có trâu đầy chuồng to, còn thừa ra không kịp làm chuồng. Ting có voi làm cọc để cột không nổi. Những người nghèo đói xin lúa, xin muối của Ting. Người ta xin một chén nó chỉ cho người ta một hạt. Người ta xin lúa một gùi, nó chỉ cho một nắm. Vợ chồng Ting sống giàu có như thế đã được một năm, hai năm, ba năm, rẫy không cần làm lúa gạo vẫn có ăn dư thừa, thức ăn người ta mang đến cứ ăn thả cửa.

Ting ở nhà mãi cũng chán, nó nói với vợ:

– Tôi ở nhà mãi đã chán rồi, ở nhà lâu chán lắm, tôi đi thăm anh em bà con dòng họ. Nếu hai vợ chồng cùng đi, không có ai trông nhà, bà con đến đổi lúa, đổi gạo không có người xuất cho.

Ting bảo vợ ở nhà một mình. Trước khi đi xa, Ting căn dặn vợ cẩn thận, giữ muối thế nào, giữ lúa thế nào, giữ của thế nào, đổi thế nào. Ting bảo:

– Xuất lúa, xuất gạo nhiều cũng được, nhưng không được xuất gạo nếp trong bồ này nhé. Bồ gạo nếp này để dành cho ta ăn!

Vợ nhận lời. Thực ra là trước khi đi xa Ting đã cất hòn ngọc cá vào trong bồ gạo nếp mà lại giấu không cho vợ biết. Ting đi thăm bà con bon xa cũng khá lâu, gặp anh em, bà con dòng họ, người ta ai cũng bưng rượu mời ăn uống thoả thích. Vợ Ting ở nhà một mình, khách đến nhà không có ngày nào vắng, người thì xin đổi muối, người thì xin đổi lúa, người thì xin đổi gạo, người thì mang lợn đến, người thì mang gà đến, người thì dẫn bò đến, người thì kéo trâu đến, người thì mang ché để đổi lúa, đổi gạo,đổi muối. Ting còn ở nhà, lúa gạo hết tự nhiên châm đầy bồ lại, gạo cạn, gạo đầy bồ lại, muối hết, muối đầy bồ lại. Các bồ gạo trong nhà đã cạn hết sạch lúa, sạch gạo. Nhiều khách đến nhà xin lúa, xin gạo càng ngày càng nhiều. Trong nhà chỉ còn mỗi bồ gạo nếp. Vợ Ting không nỡ từ chối khách bèn xuất luôn cả bồ gạo nếp cho khách. Bồ lúa nếp từ từ cạn dần, cạn dần, cuối cùng thì hết sạch. Vì Ting giấu hòn ngọc cá trong bồ gạo nếp mà vợ không hề hay biết nên khi xuất gạo nếp đổi cho khách thì hòn ngọc cá của Ting cũng mất luôn. Khi hòn ngọc cá mất, Ting ở bon xa liền ngủ mơ điềm xấu, thấy vợ Ting bị người ta cướp. Đoán là ở nhà có chuyện chẳng lành, Ting vội vã ra về. Ting đi suốt cả đêm, cả ngày. Ting về đến nhà, nhìn bồ gạo nếp đã hết sạch, tìm hòn ngọc cá cũng không thấy. Ting hỏi vợ:

– Em xuất gạo nếp trong bồ này, hòn ngọc cá của tôi đâu?

Người vợ đáp:

– Tôi đâu có biết.

Ting điên đầu ngồi suy nghĩ hồi lâu, trách vợ cũng không được, vì nó đâu có cho vợ biết nó giấu hòn ngọc trong bồ gạo nếp.

Ting hỏi vợ:

– Gạo nếp lấy từ trong bồ này đưa cho người nào, bon nào?

Vợ Ting nói:

– Tôi đổi gạo nếp trong bồ này mới đây thôi.

Vợ cho biết tên người, tên bon vừa mới đến đổi gạo nếp.

Ting đứng ngồi không yên, nó quyết định đi tìm người đổi gạo. Ting đi khắp bốn tìm người vừa đổi gạo để xin lại số gạo nếp ấy. Lấy được gạo nó vội tìm hòn ngọc cá giấu đi. Người ta nhìn thấy Ting lấy lại hòn đá thì xúm nhau lại cướp đá của Ting. Bon người ta nhiều người, Ting chỉ có một mình, sợ người ta cướp giật mất hòn ngọc cá, nó bỏ ngọc vào mồm rồi nuốt luôn. Nuốt xong, Ting giơ hai bàn tay không lên. Thấy Ting không có vật gì trong tay, dân bạn bèn thôi không đuổi bắt Ting nữa. Bon liền giữ Ting ở lại để bưng rượu uống vui. Người ta bưng rượu mời Ting uống, Ting uống cạn ché rượu vẫn chưa đã, uống cạn hai ché rượu vẫn chưa đã.

Từ khi nuốt hòn ngọc cá vào bụng, Ting bị khát nước nhiều quá. Uống rượu không đã, nó uống thêm nước. Ting uống nước một bầu chưa đã, hai bầu chưa đã, mười bầu chưa đã, uống hết một ché cũng chưa đã, uống nước hai ché cũng chưa đã. Nước của dân trong bon đã hết. Nước trong bon đã hết thì đi uống nước khe, nước suối. Ting uống đến nước khe, nước suối cũng cạn hết. Cạn nước khe, nước suối Ting kiếm nước sông, Ting uống nước sông cũng cạn nhưng vẫn khát. Uống bao nhiêu vẫn chưa đã. Nước suối Glung đã cạn khô, nước sông Rmũt, sông Rlai đã cạn phần nửa, nước sông Krong đã cạn đứt khúc… mà Ting vẫn chưa đã khát. Cuối cùng không chịu nổi cơn khát, Ting chạy ra bờ biển, Ting nhảy xuống nước và biến thành rắn.

Vợ Ting ở nhà chờ mãi không thấy chồng về bèn bỏ đi tìm chồng, đi hỏi thăm khắp bon xa, bon gần. Vợ Ting đi đến bon cuối cùng mới nghe người ta kể lại chuyện Ting bị khát nước, nó uống nước suối, nước khe đã cạn hết, uống nước sông cũng đã cạn, nó đi tìm nước theo dòng suối mất rồi. Vợ Ting rủ người dân ở đó cùng đi tìm. Nhiều người trong bon cũng đi tìm với vợ Ting. Họ đi theo con suối, ra sông rồi ra đến biển thì thấy Ting ở đó. Nhưng Ting đã biến thành con rắn có vẩy toàn thân mất rồi. Tuy Ting đã thành rắn, vợ Ting vẫn còn nhận ra chồng mình. Vợ Ting thương chồng bèn vừa khóc vừa nhảy xuống nước ôm chồng. Vợ Ting vừa sờ vào chồng thì cũng hóa thành con rắn luôn. Người ta nhìn thấy lần cuối hai vợ chồng thành rắn rồi bay lên trời cao. Dân bon lắc đầu không biết cứu họ ra sao bèn kéo nhau về. Hai vợ chồng Ting biến thành rắn Tung Tĩng ở trên trời. Khi nào có cơn mưa đến thì nó hút nước phun trả nước lại cho dòng suối dòng khe, dòng sông mà Ting đã uống sạch ngày xưa. Hiện nay, ta còn thấy hai con rắn đó là cầu vồng trời khi có cơn mưa. Mỗi khi có cơn mưa, cầu vồng cong lưng chống trời hút nước mưa phun vào các dòng suối. Đang lúc cơn mưa to nếu có hai cầu vồng trời hút là khỏi mưa.

Ai chưa từng thấy cầu vồng trời hút nước mưa hãy theo dõi khi có cơn mưa.

 

Bình luận câu chuyện: Nguyên Ting là một người mồ côi, cực kỳ nghèo đói, cơm ăn không có, áo mặc không có. Thần trời đã giúp cho Ting có nhiều bạc, nhiều vàng, có vợ đẹp, có hòn ngọc cá. Nhờ hòn ngọc cá lúa gạo có đầy nhà đầy bồ, không cần làm rẫy, Ting đã giàu có rồi, nó không giúp người nghèo đói, nó lại tham lam. Vì vậy, nên thân trời mới phạt cho thành con rắn Tăng Tĩng, chồng tên là Tùng, vợ tên là Tĩng nên người dân lúc đó đặt tên là hai con rắn Tung-Tĩng.

 

Trương Bị sưu tầm, nghệ nhân Điểu Kâu dịch, tài liệu chép tay