CHÀNG GIÔNG

Ngày xửa ngày xưa, có một chàng trai tên là Giông vừa mồ côi cha mẹ lại vừa nghèo túng. Vì vậy, khi chàng đã quá hai mươi tuổi mà không có cô gái nào ngó ngàng tới để làm vợ chàng. Mỗi khi gặp chàng họ đều nhổ nước miếng một cách khinh bỉ và thi nhau chế nhạo… Không có nhà cửa để nương thân, Giông phải ở nhờ nhà ông cậu ruột. Nhưng ông cậu ruột vốn là người xấu bụng nên hay đánh đập chàng mặc dù chàng làm việc rất siêng năng.

Một hôm, ông cậu sai Giông đi rửa một con cá lóc để làm thịt. Chàng mang cá ra suối nhưng không rửa bằng nước suối mà rửa cá bằng nước đái của mình. Thế là con cá biến mất ngay trên tay chàng. Nó bay đến nhà H’Bia và rơi xuống chỗ nàng đang dệt vải. Nàng H’Bia là con gái ông chủ buôn giàu có, tất cả họ hàng chàng Giông và dân làng đều là nô lệ của cha mẹ nàng. Thấy con cá lóc sống tự nhiên rơi vào khung cửa của mình, nàng H’Bia vô cùng ngạc nhiên. Nàng bắt cá đi nấu canh và ăn một mình. Không lâu sau đó, H’Bia có thai. Thấy vậy, cha mẹ nàng tức tối tra hỏi xem nàng đã đi lại với ai, nhưng H Bia nhất quyết nói là không dính dáng với người con trai nào trong buôn. Ít lâu sau, H’Bia sinh được một đứa con trai và cha mẹ nàng làm lễ ăn mừng linh đình trong hai, ba ngày. Khi đứa trẻ được ba tuổi, bốn tuổi thì nó cứ đòi nhận cha nó. Vì vậy, cha mẹ H’Bia phải làm một buổi lễ và cho gọi tất cả các trai làng tới cho đứa trẻ nhận cha. Nhưng riêng chàng Giông thì không được mời tới dự. Trong buổi lễ có rất nhiều trai làng mặt mũi khôi ngô nhưng không ai được đưa bé nhận là cha. Bất chợt chàng Giông đi qua nhà H’Bia và mọi người đều vô cùng ngạc nhiên khi đứa con H’Bia chạy ra gọi chàng Giông là cha nó. Cha mẹ H’Bia và dân làng đều nhìn về phía chàng và chửi rủa chê cười, nói rằng:

– H’Bia là người đẹp nhất buôn, màu da trắng mịn, nụ cười tươi như hoa mà sao lại thương một thằng nghèo túng rách rưới như vậy.

Cả nàng H’Bia cũng khóc vì đứa con mình lại nhận một người rách rưới nghèo túng như chàng Giông là cha. Còn cha mẹ nàng thì rất tức giận nhưng không biết làm thế nào liền đuổi con gái đi và chỉ cho mang theo một cái chăn, hai bộ xiêm áo, hai cái xoong và một bồ lúa. Hai vợ chồng mới H’Bia và Y Giông phải mang con vào rừng ở với những thứ cha mẹ H’Bia đã cho. Vào trong rừng thấy một cây đa có cái hốc to để vừa một bồ lúa, họ bèn dựng lều bên gốc đa để ở…

Từ khi có vợ, chàng Giông chỉ ở nhà mà không chịu làm lụng gì cả. Một hôm, thấy lúa trong bồ đã hết H’Bia mới nói:

– Lúa cha mẹ cho chúng mình đã hết rồi, sao anh không đi làm để có cái mà ăn. Chỗ ta ở có nhiều rừng cây, đất tốt lắm, anh hãy đi làm rẫy để tỉa lúa đi thôi.

Nghe vợ nói vậy, chàng Giông lập tức vác xà gạc và rìu rồi dẫn đứa con trai đã lớn đi làm rẫy. Hai cha con làm việc rất chăm chỉ nên trong một ngày họ đã phát được ba, bốn sào. Nhưng đến đêm, khi hai cha con đã về thì có một đàn khỉ đi cầu xin thần đất làm cho các cây đã bị phát được sống dậy. Vì vậy, trong hai ba ngày liền, cha con chàng Giông cứ phát cây hôm trước thì hôm sau lại thấy cây cối xanh tươi như cũ. Đến ngày thứ tư, khi phát cây xong cha con chàng Giông giả vờ đi về rồi quay lại nấp dưới một cây to bị đổ để xem kẻ nào đã hại mình. Một lát sau, thấy một đàn khỉ ra cầu xin thần đất làm cho thân cây đã ngã sống dậy. Lập tức, chàng Giông tóm ngay một con khỉ và nói:

– Bắt được mày rồi! Tao sẽ giết mày và nướng ăn… Tại sao mày lại hại tạo như thế? Mày có biết tao là người lười biếng lại bị đuổi vào rừng không? Tao phát rẫy để tỉa lúa nuôi vợ con tao. Tao nghèo, cơm ăn áo mặc chẳng có nên bây giờ tao không tha mày đâu, tạo giết mày.

Con khỉ chàng Giông bắt chính là con khỉ chúa cho nên bọn khỉ trong đàn bỏ chạy tán loạn, mỗi con một nơi. Còn chàng Giông sau khi nói xong liền chặt một cây tre, chẻ ra rồi kẹp vào cái con khỉ. Khỉ bị đau quá la ôi ối và van xin chàng Giông buông tha cho nó. Nó hứa sẽ cho chàng cây gậy thần ước gì được nấy, nhưng chàng sợ khỉ lừa dối mình nên vẫn không tha và nói:

– Tao không tha mày đâu. Mày phải tự lấy gậy thần chỉ vào chỗ rừng kia và ước cho tạo được mười sào rẫy để tạo tỉa lúa thì tao mới tha cho mày được.

Khỉ bèn lấy gậy thần chỉ xuống đất, lập tức hiện ra cái rẫy rộng như chàng Giông ước muốn. Sau đó, chàng Giống lại bảo khỉ chỉ gậy thần ước một cái làng to có hai trăm căn nhà sàn, có một nhà thật to ở chính giữa cho chàng ở, rồi phải có người và các thú nuôi như trâu bò, heo gà, voi… Ngoài ra, trong nhà phải có chiêng, ché, áo quần đầy đủ không được thiếu thứ gì. Riêng nhà của chàng phải có người hầu hạ. Cuối cùng, chàng muốn cái làng đó phải ở đầu con sông chảy qua buôn của cha mẹ H’Bia. Nghe chàng dặn dò xong, con khỉ chỉ gậy thần xuống đất, nhắc lại điều chàng ước muốn. Ngay lập tức, một buôn làng to đẹp xuất hiện. Chàng Giông dắt con khỉ vào thăm buôn mới, khi chàng vào ngôi nhà to ở chính giữa thì có rất nhiều người ra đón chào. Thăm buôn làng xong, chàng thả con khỉ về rừng rồi cầm gậy thần quay về nhà để rước vợ con đến ở nhà mới, buôn mới. Nhưng vợ chàng không chịu đi vì ở rừng lâu quá xiêm áo đã rách tả tơi. Nàng không muốn mặc đồ rách rưới khi đi vào nhà mới, buôn mới. Chàng Giông thấy nói mãi mà vợ không chịu đi bèn giận dữ lấy gậy thần chỉ lên trời hô mưa gọi gió. Thế là mưa to gió lớn nổi lên ầm ầm, cuốn phăng cả cái lều của vợ chồng chàng làm cả gia đình phải núp vào hốc cây đa để trốn cái lạnh. Cuối cùng, chịu cái lạnh không được nữa vợ chàng phải đồng ý đội mưa đội gió đi tới buôn mới. Khi họ vừa lên trên nhà, những người hầu đã chờ sẵn đưa ngay xiêm mới, khăn mới cho H’Bia mặc. Người thì chải tóc, người thì sửa sang xiêm áo cho H’Bia…

Từ đó, vợ chồng H’Bia giàu có, giàu có hơn cả cha mẹ nàng. Nhờ có gây thần họ muốn cái gì là có cái đó. Xung quanh buôn làng bạt ngàn nương rẫy. Rẫy phía trên trồng khoai, mía, phía dưới tỉa lúa, bắp. Hai bên buôn làng có chuồng trâu, chuồng bò, dưới sông có vịt, ngỗng hàng đàn. Voi có hàng chục con, mỗi lần chúng xuống sông uống nước là nước sông đục ngầu. Đã thế chúng lại ỉa ở dưới nước khiến cho phân của chúng nổi lềnh bềnh trôi xuống buôn làng của cha mẹ H’Bia. Thấy vậy, cha mẹ nàng tức lắm, sai ba người phóng ngựa ngược theo dòng sông lên đầu nguồn xem buôn nào giàu có và có nhiều voi đến thế. Khi họ tới buôn thì được vợ chàng H’Bia tiếp đãi rất tử tế. Nhưng họ không còn nhận ra H’Bia được nữa… Ba ngày sau, họ trở về báo với cha mẹ H’Bia rằng chủ buôn mới rất giàu có và hiếu khách. Nghe vậy, cha mẹ H’Bia lập tức sai người lấy đệm bông đặt lên lưng bảy con voi rồi cưỡi voi đi tới buôn mới. Khi tới buôn, họ gặp vợ chồng H’Bia mà không nhận ra đó là con của họ. Qua mấy đêm trò chuyện, họ mới biết đó chính là con gái H’Bia và chồng là Y Giông nghèo đói ngày trước. Bây giờ, cha mẹ H’Bia mới hối hận là đã đuổi con vào rừng và họ cứ bắn khoăn không hiểu được vì sao con gái và con rể lại giàu có như vậy. Còn vợ chồng H’Bia tiếp đãi cha mẹ rất linh đình, họ giết trâu bò, heo gà tổ chức ăn uống ba ngày ba đêm liền. Một hôm, cha H’Bia hỏi con rể:

– Thế bây giờ voi của cha ăn cỏ ở đâu?

Chàng Giông liền chỉ vào rẫy lúa ở phía dưới buôn. Nhưng thật ngạc nhiên, voi ăn lúa hết bao nhiêu thì lúa lại mọc lên bấy nhiêu. Cứ ăn tới đằng trước thì đằng sau lúa đã mọc xanh mượt như voi chưa hề ăn tí gì. Sau mấy ngày chơi với con cái, cha mẹ H’Bia lên đường về nhà.

Ít lâu sau, vợ chồng H’Bia về thăm nhà cha mẹ, họ cũng đi bằng bảy con voi. Khi đến nơi, H’Bia hỏi cha là cho voi ăn cỏ ở đâu. Nhớ chuyện voi ăn lúa trên buôn của vợ chồng H’Bia, người cha bèn chỉ vào những rẫy lúa ở trước buôn. Thế là bảy con voi ăn hết rẫy lúa này đến rẫy lúa khác, sau đó lại ăn sang cả rẫy lúa của buôn làng bên cạnh. Vì vậy, người ta bắt cha mẹ H’Bia phải đền lúa đã bị voi ăn. Phải trả hết của cải trong nhà, trả hết cả gà vịt trâu bò, trả cả voi nữa, cho nên cha mẹ H’Bia chỉ còn tay trắng và trở nên nghèo túng rách rưới, còn vợ chồng H’Bia thì ngày càng giàu có hơn trước…

Người kể: Y Tập, buôn Giang Lá, xã Đăk Liêng, huyện Lawk, tỉnh Đăk Lăk