CHUYỆN CON CỦA THẦN ĐÁ

Ngày xưa, có đôi vợ chồng ở với nhau rất chung thủy, đã đến tuổi về già nhưng chưa sinh được con. Người chồng đâm ra nản chí, thay vì trước đó ông hết sức cần cù chăm làm để cho nhà có nhiều rẫy, nhiều trâu, nhiều bò thì bây giờ ông không muốn làm gì cả, không muốn đặt bẫy rừng bắt thú, có con cá cũng chẳng thèm nấu để ăn, có trái bắp thì để già đến rụng xuống đất, có quả dưa cũng để chín cho rục.

Một hôm, người vợ mang theo trái bầu đựng nước vo gạo ủ đã lâu ngày ra bờ suối gội đầu. Bà ngồi trên tảng đá, cúi đầu để gội. Trong lúc cúi để gội, bà nhìn thấy một vật óng ánh nằm dưới kẽ đá, bà ngừng gội đầu và quan sát hồi lâu, ánh sáng của vật càng lấp lánh, bà tò mò đưa nhẹ tay, cầm lên thấy đẹp và rất lạ nên bà mang về khoe với chồng:

– Ông ơi! Khi trưa lúc ông nằm nghỉ, tôi ra suối gội đầu nhìn thấy hòn đá này thật là đẹp, mà cũng lạ lắm nên đem về cho ông xem, có thấy khác với các vật mình thường thấy không.

Bà vừa nói vừa đưa hòn đá cho chồng. Chồng bà một vài năm gần đây đã biến tính, lười suy nghĩ, lười với công việc, xem mọi thứ trên đời như không có gì đáng chú ý, nên lúc bà vợ đưa hòn đá lạ và đẹp đối với ông lúc này cũng chẳng hiểu gì. Tuy nhiên, ông vốn là người rất yêu thương vợ và rất tôn trọng vợ, nên ông cũng cầm lấy và ngắm qua ngắn lại, rồi ông nói với vợ:

– Bà ơi! Đâu có gì lạ, đâu có gì là đẹp! Nó cũng như mấy hòn đi đầy ngoài rẫy của nhà ta đấy mà.

Vừa nói xong, ông ném hòn đá ra ngoài bìa rẫy.

Đêm hôm ấy, hai vợ chồng đang ngủ, đâu đó có tiếng khóc trẻ con một lúc một vang lên. Người vợ giật mình ngồi dậy, bà ngồi lặng một hồi để nghe ngóng thì tiếng khóc trẻ con tiếp tục vang lên. Bà bàng hoàng sửng sờ, bà tự nghĩ: Xung quanh nhà ta đều là rẫy nương, trong đêm tối thì vắng vẻ, nhà hàng xóm thì xa tít tắp, sao lại có tiếng khóc trẻ con được? Bà bỗng sợ bèn lay chồng:

– Ông ơi! Ông ơi dậy đi, có tiếng lạ lắm ông ơi!

Ông chồng trong giấc ngủ mê say không hề nghe biết việc gì, khi nghe vợ có giọng hốt hoảng, ông cũng phải ngồi dậy và hỏi vợ:

– Có chuyện gì mà bà có vẻ lo lắng thế?

– Ông không nghe tiếng lạ sao? Tôi nghe tiếng trẻ nhỏ khóc mà sốt ruột lắm, nó khóc đến ba lần rồi, nghe rất thương ông à.

Người chồng khuyên vợ:

– Chắc là bà ngủ mơ đấy mà, tôi có nghe gì đâu. Ở đây làm gì có tiếng trẻ con, nhà ta thì không có trẻ con, mặc dù tôi rất muốn có đứa trẻ mà tôi đã chừng này tuổi chờ hoài không có. Ở đây chỉ có tôi với bà thôi, còn nhà hàng xóm xa cách mấy rẫy làm gì nghe được tiếng trẻ con khóc. Thôi, bà ngủ đi!

Ông nói với giọng buồn buồn, nói xong ông nằm xuống và tiếp tục giấc ngủ. Người vợ cũng đành nghe lời khuyên của chồng, bà nằm xuống để tìm giấc ngủ, nhưng không tài nào ngủ được, tiếng khóc ấy cứ như rút ruột của bà từng đoạn, bà cứ nằm im đến khi trời đã sáng. Thế rồi hàng đêm, cứ đến canh ấy tiếng khóc lại vang lên, nhưng chỉ có mình bà nghe, làm cho lòng bà xốn xang. Bà phải ngồi dậy định gọi chồng cùng nghe, nhưng sợ mất giấc ngủ của chồng. Bà hiểu tâm trạng của chồng rất khát khao có một đứa con, dù nó là gái hay trai, nhưng lâu rồi mơ ước ấy ngày càng một xa đối với vợ chồng bà, đến lứa tuổi như bà đâu còn gì hy vọng để sinh nở? Nhiều lúc bà cũng khuyên ông nên đi tìm người vợ khác, ông nhất quyết không nghe. Giá như bà có em gái thì bà quyết định gả cho ông ngay, nhưng bà cũng chỉ có một mình, bà cứ nghe đến tiếng khóc là rất động lòng. Đến đêm thứ tư, bà quyết định thức từ đầu đêm trong sự giả vờ ngủ say bên chồng để nghe tiếng khóc vọng lên từ chỗ nào. Chồng bà đã vào giấc ngủ ngay từ khi ông mặt trời chưa lặn, ngoài trời trăng tròn đã lên đến đỉnh đầu và cũng là lúc tiếng trẻ vọng lên. Bà nhẹ nhàng rời khỏi sạp ngủ, đến nơi có tiếng khóc, nhưng ra khỏi nhà bà đi tìm một hồi rồi trở vào nhà, đến nơi bếp lúc nào bà cũng không hay. Lúc ấy tiếng gà báo hiệu trời sắp sáng, tiếng khóc của trẻ không còn nữa. Bà định thần biết là mình đang ở bên bếp, nên bà chuẩn bị buổi ăn sáng cho chồng. Khi nhóm bếp lửa lên thì thấy hòn đá lấp lánh hôm nọ bà mang ngoài suối về, chồng bà đem ném ra bìa rẫy, bây giờ đang thấy lấp lánh bên bếp lửa. Bà vừa ngỡ ngàng vừa mừng lo, vội vàng cầm lên một động tác rất nhanh dường như bà sợ ai đó cướp mất. Bà đem cất giấu trong cái giỏ mà bà thường dùng đem theo mình khi ra rẫy hay đi xúc tôm xúc cá và bà không cho chồng biết chuyện này.

Từ ngày hòn đá ấy được nằm trong giỏ, luôn luôn có mặt trong nhà, người chồng bỗng dưng trở lại nết xưa thích lao động, lo làm ăn và vẫn yêu thương vợ như ngày nào. Vào một ngày nọ, người chồng đến thợ rèn, rèn dụng cụ làm rẫy để chuẩn bị cho mùa gieo hạt. Người vợ ra vườn trồng cà, trồng rau, bỗng dưng nghe tiếng khóc trẻ thơ quen thuộc như mọi lần trước lại xuất hiện, bà vội vàng chạy trở vào nhà và bước đi nhẹ nhàng đến nơi có tiếng khóc phát ra. Từ cái giỏ hàng ngày bà mang theo mình, chính là nơi mà bà để hòn đá kỳ lạ ấy, bà đến nơi tiếng khóc, chỉ là một vệt sáng lóe lên làm chói mắt bà, làm cho bà hiểu rằng vật lạ mà bà đem ở suối về là một đứa nhỏ. Bà bắt đầu run sợ không biết là thần thánh hay ma quỷ. Bà vội vã chạy ra khỏi nhà, đành ở ngoài vườn mãi đến chiều chờ chồng về, kể cho chồng nghe đầu đuôi câu chuyện từ khi tìm theo tiếng khóc đến khi thấy nó tại bếp và bỏ vào trong giỏ, đến sự việc xảy ra trong buổi sáng. Lúc này, chồng bà đã tin câu chuyện đầy bí ẩn, bèn bàn kế với vợ.

Những ngày sau đó, hai vợ chồng sống trong nỗi vui mừng và lo sợ, cứ nghĩ mãi đến điều kỳ lạ ấy hung hay hiền, lành hay dữ, trẻ con của thánh thần hay yêu quý, nhưng bề ngoài xem như không có việc gì xảy ra, hai vợ chồng cứ chăm lo vào công việc bình thường.

Một hôm, người chồng nói với vợ:

Ngày mai, hai vợ chồng mình đi về bon trên thăm bà con, dòng họ. Bà dậy sớm nấu cơm mang theo để đi đường ăn, tôi lo cửa nẻo cho an toàn để mình đi lâu ngày được yên tâm.

Đến sáng, người vợ dậy sớm nấu cơm bỏ vào trái bầu khô, vợ chồng sắp xếp hành trang xong cũng lên đường. Đi được nửa đường, người vợ chợt nhớ là mình để quên cái giỏ đựng hòn đá kỳ lạ ở nhà, nên bàn với chồng cùng quay trở về lấy hòn đá mang theo để về hỏi ý kiến bà con trong họ hàng trong bon xem hòn đá kỳ lạ là vật gì.

Họ về đến bìa rẫy và đi men theo hàng rào đến căn nhà của họ, đến nơi đã chuẩn bị trước là một lỗ trống để quan sát chiếc giỏ đựng hòn đá. Nhưng hai người thật bất ngờ thấy một bé gái xinh đẹp, có mái tóc vàng óng ánh nằm ngủ trên sạp của vợ chồng thường ngủ. Họ sững sờ, niềm vui hòa lẫn với sự hồi hộp, không biết làm thế nào để tiếp cận bé gái. Cuối cùng người chồng nghĩ ra một cách là lấy tấm chăn đắp mà người vợ mang theo trên gùi, mỗi người nắm mỗi đầu lén đến trùm lên em bé và giữ em bé lại, nếu là ma quỷ, thần thánh thì em bé ấy biến mất, mà nếu là em bé gái thật thì họ giữ em bé lại làm con.

Sự xuất hiện bé gái tuy có làm cho vợ chồng bất ngờ, nhưng họ đã hiểu rằng tiếng khóc lâu nay họ nghe và kế hoạch họ đặt ra để bắt gặp được tiếng khóc đã thành sự thật. Thế là vợ chồng phủ tấm chăn đắp lên bé gái, nó không biến hình dạng mà cứ như thế ngủ ngon lành. Hai vợ chồng vẫn ngồi trên sạp hồi hộp chờ đợi, đến lúc bé gái giật mình và thức giấc, đưa tay đẩy tấm chăn ra, với đôi mắt dịu hiền thân thương. Nó nhìn ông, nhìn bà và bật lên tiếng chào Me, chào Pa. Bà quá xúc động ôm bé gái vào lòng.

Hai vợ chồng rất vui mừng nhận bé gái làm con, đặt tên cho bé gái là Bing Con Nar (Bing là tên, Nar là đá thần; Tức là Bing con của thần đá).

Từ đó, trong gia đình của họ có thêm thành viên – một cô gái rất xinh đẹp, tuy không phải do họ sinh ra, nhưng vợ chồng rất quý bé gái như chính con mình mang nặng đẻ đau, đem lại không khí đầm ấm vui vẻ trong gia đình. Đối với người chồng, tính siêng năng trở lại như thời trai trẻ, làm rẫy, lên nương đặt bẫy bắt thú rừng làm thịt, câu cá suối cá sông cũng nhiều, trồng bắp, trồng rau cũng nhiều để tích góp nuôi con chóng lớn.

Bé gái tuy không phải cha mẹ đẻ ra, nhưng ngày càng lớn càng yêu quý Me, Pa, rất hiếu thảo, dịu hiền, siêng năng, làm rẫy cũng giỏi, làm vườn cũng giỏi, thêu dệt cũng giỏi, và ngày càng lớn càng xinh đẹp, đẹp như nàng tiên, đẹp đến nỗi trai bon trên đi qua cũng phải dừng lại ngắm, trai bon dưới đi lên cũng dừng lại chiêm ngưỡng.

Năm tháng trôi qua, Bing Con Nar càng xinh đẹp, nàng xinh đẹp làm xôn xao cả đất trời, cả thần thánh cũng biết.

Con trai ai cũng muốn cưới nàng làm vợ, trai bon trên, bon dưới ập đến nhà nàng đứng cả trên đồi, đứng cả mé suối, mé rừng. Từng đàn kéo đến định cưới nàng làm vợ, nhưng bao nhiêu chàng trai chỉ có trái tim yêu nàng nồng cháy và lễ vật không đáng giá đã từ từ rút lui nhường lại cho ba chàng trai giàu có nhất trên đời, đó là Du Con Lông đến hỏi nàng chín trâu mười bò. Tông Con Mai cũng mang đến nai chín gạc, tê giác chín sừng để cưới nàng. Srai Kon Yung cũng kéo đến trăm trâu, trăm voi để cưới nàng, nhưng nàng chẳng muốn lấy ai. Nàng nói:

– Tôi không muốn ai cưới tôi bằng chín trâu mười bò, tôi không muốn ai hỏi tôi làm vợ bằng nai chín gạc, tê giác chín sừng. Tôi cũng chẳng muốn trăm trâu, trăm voi để cưới tôi vì mấy thứ này là thứ tôi cho các người, vì các thứ này của trời của đất chứ không phải của các người. Còn tôi, để tôi về hỏi lại Me, Pa tôi đã.

Nói xong, nàng đưa tay vào trong cái giỏ đựng hòn đá mà mẹ nuôi của nàng đựng nàng từ nhỏ, lấy ra hòn đá và ném hòn đá lên chân núi đầu bon, đá rơi và tỏa lên một vệt sáng chói cả đất trời khi chạm xuống đất đá đã nổ tung, cát bụi mịt mù, trâu bò voi ngựa chạy toán loạn, trời đất tối đen, sám sịt, ầm ầm long trời lở đất, mãi đến hồi lâu trời mới sáng dần trở lại. Mọi người đứng nhìn nhau, ba chàng trai giàu có đã biến đâu mất, còn lại đàn người đi theo ngơ ngác nhìn nhau, và nàng cũng không thấy đâu nữa, có khi đã về trời hay về với hồn đá.

Hai vợ chồng chỉ biết nhìn nhau và miệng lẩm bẩm:

– Bing Con Nar ơi, Bing Con Nar hãy về ở với ta.

Người kể: Cô giáo H’Plơ, thôn Spa, xã Thuận An, huyện Đắk Mil

(Trích Truyện cổ M’nông, Tập 2, Trương Thông Tuần sưu tầm – giới thiệu, Nhà xuất bản Hội nhà văn, trang 260-268)