KIÊNG ĂN THỊT NAI

Ngày xưa có một người không biết tên. Ông làm rẫy cách xa bon. Lúa rẫy làm đòng bắt đầu trổ bông thì bị con nai vào ăn lúa trong rẫy hằng đêm. Ông đắp bờ, con nai vẫn không sợ. Ông chăng dây, nai cũng không sợ. Ông đắp bờ rào xung quanh rẫy chừa lối đặt bẫy. Nai vào lối chừa bước qua không mắc bẫy. Nai vẫn tiếp tục vào rẫy ăn lúa hằng đêm. Cuối cùng, một con nai con dính bẫy. Vì ông chủ rẫy ghét tất cả lũ nai đã vào rẫy ăn lúa nên khi nai con dính bẫy, ông không thèm ăn thịt. Ông bắt nai con trói hai chân, hai tay vác mang về chòi rẫy. Ông đốt củi lửa cho bốc khói nhiều rồi cột treo nai con ở phía trên khói lửa. Nai con bị xông khói lửa kêu la. Nai con treo trên khói lửa cũng không chết. Nai con bị ngạt khói càng kêu la. Nai mẹ và nai cha ở ngoài rừng nghe con la trong rẫy rất đau lòng. Nai cha, mẹ trách người, tại sao họ làm thế. Nếu làm thịt ăn thì tốt hơn, làm thịt chết thì thôi, tại sao họ làm khổ cho con nai. Nai cha từ trong rừng chạy vào đến chòi, giả làm một người đàn ông. Người nai giả chạy đến chòi, không vào trong chòi. Ông ở ngoài cửa chòi nói:

– Cậu ơi, sao cậu treo nai làm khổ nó thế kia. Nếu cậu muốn ăn cứ thui, cậu treo làm khổ cho nó là khóc. Chim rách ăn lúa cậu hằng ngày, sao cậu không treo con chim rách. Chim két ăn lúa rẫy cậu hằng ngày, sao cậu không treo con chim két. Chim cu ăn lúa của cậu hằng ngay sao không treo con chim cu. Con khỉ ăn lúa của cậu sao cậu không treo con khỉ. Chim công ăn lúa của cậu, sao cậu không treo chim công. Con chồn ăn gà của cậu sao cậu không treo con chồn. Con hổ ăn lợn của cậu, sao cậu không treo con hổ. Lợn rừng ăn lúa của cậu, sao cậu không treo con lợn rừng. Con mang ăn lá đậu của cậu, sao cậu không treo con mang. Con nai ăn lúa của cậu, sao cậu treo con nai trên khói. Nếu cậu muốn ăn thì cậu thui ăn đi, nếu cậu không muốn ăn nai, kể từ ngày hôm nay cho đến đời con cháu cậu đời đời không được ăn thịt nai nữa. Nếu cậu ăn thịt nai, nai sẽ ăn hết lúa rẫy.

Nai nói vừa dứt lời, người chưa kịp đáp lời, người nai đã bỏ đi ra. Người nai về đến cửa rào rẫy thì hoá thành con nai chạy biến mất vào rừng.

Người chủ rẫy trong chòi thấy chuyện này lấy làm lạ, ông rất lấy làm sợ hãi, bèn cởi dây thả cho nai con đi.

Kể từ ngày ấy cho đến đời con cháu của ông đó không dám ăn thịt nai. Giống nòi của ông ấy kiêng ăn thịt nại luôn đến đời con cháu ngày nay.

Theo bản dịch của nghệ nhân Điểu Kâu, Trương Bi sưu tầm, tài liệu chép tay

(Trích Tryuện cổ tích các dân tộc thiểu số Việt Nam – Cổ tích loài vật, Nguyễn Thị Yên chủ biên, NXB Khoa học xã hội, trang 360-361)